نصب بنرهای جدید در خیابان های تهران که صحنه تاریخی زانو زدن امپراتور روم در مقابل شاپور یکم ساسانی را بازآفرینی می کند، اما با جایگزینی چهره بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، به جای امپراتور رومی، به سرعت خبرساز شده و توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده است. این تصاویر در کنار نمایش چهره پرصلابت شاپور یکم در نقاط مختلف شهر، بار دیگر یاد این پادشاه تاثیرگذار و پیروزی های او را در اذهان عمومی زنده کرده است.
شاپور یکم ساسانی؛ پادشاهی با فتوحات بی نظیر
به گزارش تی رایس، شاپور ساسانی، یا دقیق تر شاپور یکم، دومین پادشاه از دودمان ساسانی بود که پس از پدرش اردشیر بابکان، بنیان گذار این سلسله، از حدود 240 تا 270 میلادی بر ایران حکومت کرد. او از برجسته ترین شاهان ساسانی به شمار می رود که قلمرو ایران در زمان او بسیار گسترش یافت و از شرق تا هند و از غرب تا بین النهرین و ارمنستان را دربر گرفت. شاپور شهرهایی چون گندی شاپور (در خوزستان کنونی) را بنیان گذاری کرد که بعدها به مراکز علمی بزرگی تبدیل شدند.
شاپور اول در دوران سلطنت خود سه بار با امپراتوری روم وارد جنگ شد. جنگ دوم ایران و روم با انعقاد صلح نامه ای بین شاپور و فیلپ قیصر روم به سال 244 میلادی پایان یافت و به موجب این معاهده، قیصر روم ارمنستان را به ایرانیان واگذار کرد که پیروزی بسیار بزرگی برای ساسانیان به شمار می رفت. اما اوج قدرت نمایی شاپور در نبرد سوم ایران و روم رقم خورد.
اسارت والریانوس؛ تحقیر بی سابقه امپراتوری روم
نبرد سوم ایران و روم در زمان شاپور یکم ساسانی، یکی از سرنوشت سازترین نبردهای ایرانیان با رومیان محسوب می شود. در این جنگ که در سال 260 میلادی رخ داد، شاپور توانست والریانوس، امپراتور روم را به اسارت بگیرد. این اتفاق برای نخستین بار در تاریخ روم بود که یک امپراتوری در میدان جنگ شکست خورده و زنده اسیر می شد. آرتور کریستن سن، ایران شناس دانمارکی، در کتاب خود با عنوان «ایران در زمان ساسانیان» درباره این نبرد می نویسد: “در سال 260 والریانوس امپراتور روم که شخصا عهده دار جنگ بود، هزیمت یافت و به دست ایرانیان گرفتار شد. شاهنشاه خود را در آن موقع سلطان مشرق و مغرب می دید… سرنوشت والریانوس معلوم نیست. قدر متقن این است که در اسارت جان داد و گویا وفات او در شهر گندی شاپور واقع شد.”
روایات تاریخی حاکی از آن است که شاپور از اسیران رومی، از جمله والریانوس، برای ساخت پروژه های عمرانی بزرگ مانند سد شوشتر استفاده کرد. شاپور در کتیبه خود در کعبه زرتشت، رسما اعلام کرده است که با دستان خویش امپراتور روم را به اسارت درآورده است: “… و در آن سوی حرّان و الرّها حمله بزرگی بر والریانوس قیصر بود (شد) و والریانوس قیصر را، خودم، با دست های خویش دستگیر کردم و سایر حاکمان، سناتوران، و فرماندهانی که در سر (رأس) آن سپاه بود، همه را دستگیر کردم و به پارس هدایت کردم (آوردم)”.
نقش رستم و جاودانگی پیروزی شاپور
شاپور شرح پیروزی خود را بر والریانوس در چندین مکان حجاری کرده است، از جمله در نقش رستم و دو نقش در کوه شاپور. نقش رستم، محوطه ای باستانی در استان فارس، شامل آرامگاه های پادشاهان هخامنشی و سنگ نگاره های دوران ساسانی است. سنگ نگاره پیروزی شاپور بر امپراتوران روم در نقش رستم، یکی از برجسته ترین این آثار است که کریستن سن در توصیف آن می نویسد: “شاهنشاه همواره فرامی رسد. اسبش دست را برداشته است. بر فراز تاج کنگره دار شاه گوی منسوج… به قدری بالا رفته که مجبور شده اند در حاشیه سنگ برای جای آن نیم دایره بتراشند.”
این نقش برجسته، امپراتور رومی را در کمال خشوع و با زانوی خمیده در مقابل شاپور نشان می دهد که دستانش را به سوی شاه دراز کرده و امان می خواهد. این اثر با جزئیات حیرت انگیز حکاکی شده و از آن به عنوان یکی از زنده ترین حجاری ها یاد می شود. این بیلبوردهای شهری، با بازآفرینی این صحنه تاریخی و جایگزینی چهره دشمن معاصر، نه تنها یادآور قدرت و شکوه ایران باستان است، بلکه پیامی نمادین از اقتدار و اراده ملی در برابر چالش های امروزین را نیز به نمایش می گذارد.
/انتهای خبر/