به گزارش تی رایس، تحولات اخیر در منطقه قفقاز جنوبی و اصرار جمهوری آذربایجان بر راه اندازی دالان زنگزور، نگرانی های جدی را برای ایران به وجود آورده است. سالار سیف الدینی، کارشناس مسائل قفقاز، معتقد است که الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان، در تلاش است تا از تغییر موازنه های منطقه ای و جهانی به نفع خود و برای تحقق این کریدور استفاده کند. این دالان که قرار است جمهوری آذربایجان را از طریق استان سیونیک ارمنستان به نخجوان و ترکیه متصل کند، پیامدهای ژئوپلیتیکی و اقتصادی گسترده ای برای منطقه خواهد داشت.
سیف الدینی توضیح می دهد که باکو برای اجتناب از درگیری مستقیم با تهران، سعی کرده است پای بازیگران مختلف بین المللی از جمله اسرائیل، بریتانیا، آمریکا و ناتو را به این معادله باز کند. هدف از این اقدام، افزایش هزینه مداخله سیاسی و نظامی ایران در این مسئله است. وی در کتاب «چشم انداز ژئوپلیتیک آذربایجان و قره باغ کوهستانی» استدلال کرده بود که رضایت ایران به راه حل نظامی در قره باغ، موجب شکست و حضور بازیگران بین المللی در منطقه خواهد شد. این کارشناس تاکید می کند که اگر ایران در زمان مناسب با تغییرات مرزی سال 2020 مقابله می کرد و هشدار جدی می داد، امروز با این مسئله بزرگ رو به رو نبود.
یکی از ابعاد نگران کننده این طرح، سخنان سفیر آمریکا در ترکیه مبنی بر طرح تشکیل شرکت مختلط برای اجاره 99 ساله سیونیک است. بر اساس این طرح، احتمالا بیشترین سهام این شرکت متعلق به آمریکا خواهد بود. سیف الدینی هشدار می دهد که در صورت تحقق این امر، ایران ناخواسته در مرزهای قفقاز جنوبی به جای ارمنستان، با آمریکا همسایه می شود. این مسئله چالش های حقوقی زیادی برای ایران به همراه خواهد داشت، از جمله اینکه به جای یک کشور همسایه، با یک شرکت چند ملیتی دارای قوای نظامی مخصوص به خود همسایه خواهیم شد.
موضع ایران در قبال کریدور زنگزور همواره بر حفظ تمامیت ارضی ارمنستان و عدم تغییر مرزهای ژئوپلیتیکی منطقه تاکید داشته است. سفیر ایران در ارمنستان بارها اعلام کرده که تهران با هر جاده ای که تحت کنترل بین المللی باشد یا به تغییر مرزها منجر شود، مخالف است. ایران این موضوع را به امنیت ملی خود مرتبط می داند و بر مواضع قاطع خود پافشاری می کند. این مخالفت به دلیل نگرانی از قطع شدن تنها مسیر زمینی ایران با ارمنستان و در نتیجه کاهش دسترسی ایران به بازارهای اوراسیا و اروپا است.
کارشناسان معتقدند که ایجاد کریدور زنگزور می تواند به کاهش مزیت های ترانزیتی ایران در کریدور شمال-جنوب منجر شود و درآمدهای ترانزیتی کشور را کاهش دهد. همچنین، این پروژه می تواند نفوذ ترکیه را در منطقه افزایش داده و زمینه را برای تقویت حضور ناتو و اسرائیل در مرزهای شمالی ایران فراهم آورد. طرح آمریکا برای اجاره 100 ساله زنگزور، از دید برخی تحلیلگران، با هدف تضعیف محور ایران-روسیه-چین و تامین امنیت انرژی اروپا با کاهش وابستگی به مسکو، مطرح شده است. این تحرکات می تواند روابط ایران و ترکیه را نیز به سمت تقابل سوق دهد.
استان سیونیک ارمنستان، که کریدور زنگزور از آن عبور خواهد کرد، از اهمیت استراتژیک بالایی برای ایران برخوردار است. این استان مسیر ارتباطی حیاتی ارمنستان با ایران است و قطع این مرز می تواند ضربه ای اساسی بر تبادلات اقتصادی و فرهنگی دو کشور وارد کند. ایران تاکید دارد که هرگونه بازگشایی مسیرهای مواصلاتی در قفقاز جنوبی باید با رعایت اصول حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها باشد و به ضرر هیچ کشوری تمام نشود. تهران و ایروان در این خصوص همسویی مواضع دارند و بر حفظ وضعیت موجود ژئوپلیتیکی منطقه تاکید می کنند.
/انتهای خبر/